Foto boven: De zogenaamde “Gangmaker”, een benzine-locomotief van Orenstein & Koppel, rond 1924 bij de RDM.

Omschrijving:
De RDM had uiteindelijk ongeveer 4 km spoorrails op haar bedrijfsterrein liggen. 
Daarop reed de O&K-1339 uit 1921 van het type L …, met als naam “Gangmaker”, rond. Er waren geen buffers en trekhaak aanwezig. Er werd gebruik gemaakt van de trekstang die achter de voorbuffer is opgehangen en die in het gat in de bufferplaat werd gestoken. 

Citaten:
– E-mail Henk Kolkman, www.industriespoor.nl, 15-12-2010: 
… … Helemaal goed, ik bedoel deze vooroorlogse O&K locomotief is inderdaad de “Gangmaker”. De afkorting O&K staat voor Orenstein & Koppel, indertijd een bekende locomotieffabriek in Duitsland. De “Gangmaker” werd in 1921 aan de RDM geleverd. Het was een benzinelocomotief. Dieselmotoren bestonden indertijd al lang, maar waren te groot en te zwaar om in locomotieven te worden ingebouwd. Dat gebeurde pas vanaf circa 1925. 
Mogelijk weet je het volgende al, maar toch voor alle zekerheid: een gangmaker is een motorrijder die op een wielerbaan rijdt op een speciale motor, met een scherm achterop, waarmee een wielrenner uit de wind wordt gehouden, zodat hoge snelheden kunnen worden bereikt. In de tijd dat de O&K door de RDM werd aangeschaft, waren in veel plaatsen wielerbanen en was het begrip gangmaker bekender dan tegenwoordig. 
De naam “Gangmaker” voor deze O&K zal wel ironisch bedoeld zijn geweest, want de topsnelheid zal waarschijnlijk rond de 10 km/uur hebben gelegen. … …
Noot: Een gangmaker is dus iets dat je helpt om met minder inspanning een zekere transportsnelheid te bereiken. Oorspronkelijk was men voor het verplaatsen van materialen en constructies voornamelijk op mankracht aangewezen en deze “Gangmaker” werd toen een zéér welkome hulp. De naam is dan m.i. ook heel toepasselijk!

Bronnen:
– Stadsarchief Rotterdam. 
– Henk Kolkman: Industriespoor 
– Industriespoor 
–