Bouwnummer RDM-276, “Veli Jože”, 1950, kraanponton.

Foto boven: Het kraanponton “Veli Jože” was betrokken bij grote, gecompliceerde opdrachten in Kroatië en elders in de wereld.

Scheepswerf: RDM / NW. 
Opdrachtgever: W. den Boer, Dordrecht. 
Tonnage: 1400 twvp. 
Hoofdafmetingen ponton: L = 40,00 m, B = 18,00 m, H = 3,80 m. 
Voortstuwing: Twee “Harbor Master” motoren; dit zijn zeer zwaar uitgevoerde buitenboordmotoren. 
Verdere gegevens: IMO nummer 5377719. 
Deze bok – bestemd voor Yoego-Slavië (Servië) voor bokwerk langs de Dalmatische kust aan de Adriatische Zee – zal, gereed zijnde, een last tot een gewicht van 350 ton kunnen heffen door middel van 3 stuks 4-schijfs takels. De twee op het dek geplaatste “Harbor Master” motoren kunnen direct vanuit de stuurhut op het dekhuis bediend worden. Deze twee afzonderlijk te bedienen motoren dienen tevens als stuurinrichting. In de machinekamer in de ponton bevindt zich een complete diesel-electrische centrale, die stroom zal leveren voor de hijs- zowel als voor de ankerlieren, alsmede ook voor de verlichting. 

Historie:
Deze bok werd als bokponton “Heroj” (= “Held”) voor Yoego-Slavië (Servië) te water gelaten op 7 september 1949, om bokwerk te doen langs de Dalmatische kust aan de Adriatische Zee. 
De bouwtijd van het ponton bedroeg 3,5 maand. Het werd ingericht met verblijven voor de officieren en de overige bemanning en voorzien van voor verdere inrichting nodige fundaties voor hulpwerktuigen en bokpoten. Voor verdere afwerking, zoals het plaatsen van de ca. 36 meter lange bokpoten en de hijs- en ankerlieren, werd het ponton naar de fabriek van de firma Lanser in Sliedrecht gesleept. 
De oplevering van het complete kraanponton vond in september 1950 plaats en ze is tot 2004 op het hele Westelijke Halfrond in operationele dienst geweest. 
Sinds 2004 – nadat de Joegoslavische regering het bergingsbedrijf Brodospas niet langer wilde subsidiëren voor het stand-by houden van het materieel – is het kraanponton opgelegd: “class suspended 09-04-2004 (laid up)”. 
Het kraanponton “Veli Jože” komt nog voor in de vlootlijst ultimo 2008. De actuele gegevens waren toen 896 grt en 294 kW geïnstalleerd vermogen. 

Citaten:
– www.kvarner.hr, 17 juni 1999: 
… … The “Veli Jože” floating crane was named after the giant from a story by Vladimir Nazor. It was built in 1949 in Rotterdam for the Brodospas boat salvaging and tugging company from Rijeka and came to the Adriatic Sea in 1950. The “Veli Jože” is the largest and the most powerful crane on the Adriatic, and for many years in the whole Mediterranean area as well. The colossus weighs 330 tons; it could lift 350 tons of cargo (three Diesel locomotives) at a height of 35 metres. Its arms are 40 metres tall, with an extension arm of 17 metres more. The pontoon on which it stands is a small island 40 metres long and 18 metres wide. 
During half a century, the “Veli Jože” lifted more than two thousand ships from the sea bed. In the mid-1950s it was used to lift cut up parts of the largest passenger ship built in Italy, the Rex, which was lying stranded near Izola after being bombed in 1944. The crane was also used to connect the arches of the Šibenik, Pag and Krk bridges. It became internationally famous for taking part in cleaning the Suez Canal in 1956 and 1957. Besides that, the “Veli Jože” operated in the Persian Gulf; it helped construct the first nuclear power plant in Spain on the banks of the River Tajo; it assembled oil and gas platforms, unloaded Westinghouse generators. Today it is moored in Split, the town where the Brodospas company has its headquarters today. … …

– E-mail Anton Heuff, Rotterdam, december 2009: 
… … Lloyds Register 1953/53 vermeldt als bouwjaar 1950 (september). Daar is ook sprake van twee Amerikaanse dieselmotoren en “removable propelling & steering units” (wellicht pas later aangebracht?). De genoemde opdrachtgever W. den Boer uit Dordrecht kan een agent geweest zijn, want ik vermoed dat het geval rechtstreeks van de werf naar Joegoslavië is getransporteerd. Een zware drijvende kraan was na WO-II zonder meer een eerste behoefte; het land bezat vrijwel geen schepen meer en na de wrakopruiming om de havens weer bereikbaar te maken zijn nog vele andere wrakken gelicht, waarvan bij sommigen de reparatie twee jaar heeft geduurd! Er bestaat een jubileumboek van Brodospas, de Joegoslavische bergingsfirma; misschien dat mijn connecties in Kroatië hierin nog een aardig citaat over het aandeel van de “Veli Jože” weten te vinden. … … 
… … De RDM bouwde alleen het ponton (staat zo ook in de bouwnummerlijst omschreven, plus het jaar 1949) en elders werden de bok en de lieren geconstrueerd, zodat het geval uiteindelijk als drijvende bok werd opgeleverd in 1950. Interessant is dat in Lloyds Register 1953/54 als bouwwerf wordt genoemd: “NV RotterdamDroogd. Maats. (New Waterway SB Co. Schiedam)”. … …

Artikelen:
– Tewaterlating bokponton “Heroj”, personeelsblad “De Wekker”, september 1949, PB-1949-09.pdf

Bronnen:
– Artikelen hierboven. 
– Marijan Žuvić
– Kvarner
Stadsarchief Rotterdam.