Foto boven: 4-2-1934. Overname van de onderzeeboot Hr. Ms. “K XVI” (1934) van de K.M., bedoeld voor dienst in Nederlands-Indië.

Scheepswerf: RDM. 
Opdrachtgever: Ministerie van Defensie, Den Haag. 
Tonnage: onder water 1045 brt, boven water 865 brt. 
Hoofdafmetingen: Loa = 73,64 m, B = 6,51 m, d = 3,93 m (vol beladen). 
Voortstuwing: 2x 8 cilinder M.A.N. dieselmotoren van 1600 pk, electromotoren 430 pk, snelheid 17 kn boven water en 9 kn onder water. 
Verdere gegevens: Bemanning 38 man (standaard). 
Torpedolanceerbuizen: 4x 53,3 cm boegbuizen, 2x 53,3 cm hekbuizen, 2x 53,5 cm dekbuizen en 14 torpedo’s. 
1x 8,8 cm kanon en 2x 40 mm (2×1) machinegeweren. 

Historie: 
Kiel gelegd op 31 mei 1930, te water gelaten op 8 april 1933, afgebouwd op 30 januari 1934, einde op 25 december 1941. 
De Hr. Ms. “K XVI” arriveerde samen met de Hr.Ms. “K XVII” op 26 maart 1935 in Nederlands-Indië. Het schip werd net als haar zusterschepen Hr.Ms. “K XIV” en Hr. Ms. “K XV” ingedeeld bij de Onderzeeboot Divisie III. Haar patrouillegebied in de eerste oorlogsperiode was dan ook nagenoeg gelijk. 
Op 24 december 1941 bracht de Hr. Ms. “K XVI” de Japanse torpedobootjager de “Sagiri” tot zinken. Volgens sommige bronnen maakte de commandant na die aanval de fout om te lang in de omgeving te blijven hangen, andere bronnen spreken dit weer tegen. Het schip werd de volgende dag opgemerkt door de Japanse onderzeeboot “I 66” (later aangeduid als “I 166”). De “I 66” bracht met slechts één torpedo de onfortuinlijke Nederlander tot zinken. De 36 bemanningsleden kwamen allen om het leven. 
Zeventig jaar later, in oktober 2011, werd het wrak van de “K XVI” – na een tip van een visser – door sportduikers in 38 meter diep water bij Borneo teruggevonden. Het stuurwiel kwam ten behoeve van de nabestaanden terug naar Nederland, zie Foto 6 en 7 hieronder. 

Algemeen: 
De “K XIV”-klasse onderzeeërs bestond uit 5 schepen: Hr. Ms. “K XIV”, Hr. Ms. “K XV”, Hr. Ms. “K XVI”, Hr. Ms. “K XVII” en Hr. Ms. “K XVIII”. 
De schepen van de “K XIV”-klasse, waren, net als de Hr. Ms. “O 16”, van een geheel nieuw ontwerp. Ook bij deze klasse werd veel gebruik gemaakt van lastechnieken in plaats van de oude klinknagels. Vanwege deze nieuwe technieken, kon een grote afname in het gewicht worden verkregen, die weer ten goede kwam aan de snelheid en het bereik. Daarnaast werd een nieuwe motor toegepast, een 8 cilinder in plaats van de vertrouwde 6 cilinder motoren. 
In deze klasse werden vijf schepen gebouwd. Het waren betrouwbare schepen die tijdens de Tweede Wereldoorlog goede diensten hebben bewezen. De onderzeeboten met een “K” voor hun nummer waren bedoeld voor dienst in Nederlands-Indië, aangezien de “K” stond voor Koloniën. 

Citaten: 
– www.nu.nl, 23-10-2011: 
… … In 1941 gezonken onderzeeboot gevonden. 
Het wrak dat sportduikers begin oktober bij Borneo vonden, blijkt de Nederlandse onderzeeboot Hr. Ms. “K XVI” te zijn die in december 1941 verging. Dat is de conclusie van experts van de Koninklijke Marine die de beelden van de duikers bestudeerden, aldus Defensie zondag. De Hr. Ms. “K XVI” zonk, met 36 personen aan boord, door een torpedo van een Japanse onderzeeboot. Het wrak wordt aangemerkt als zeemansgraf en de exacte positie wordt niet bekendgemaakt, aldus Defensie. Het ministerie bekijkt nog hoe de laatste eer kan worden bewezen aan de bemanning. 
Nabestaanden. 
Matthieu Borsboom, Commandant Zeestrijdkrachten, bracht de nabestaanden ervan op de hoogte dat het wrak na 70 jaar is gelokaliseerd. Katja Boonstra-Blom, dochter van één van de opvarenden van Hr. Ms. “K XVI” en bestuurslid van de stichting Comité Nabestaanden Onderzeeboten 1940-1945: “We zijn de bemanningsleden in al die jaren van vermissing nooit vergeten.”. De marine verloor in de Tweede Wereldoorlog zeven onderzeeboten. De Hr. Ms. “K XVI” is de zesde die sinds 1982 is getraceerd. … … 
De zevende verloren onderzeeboot, de “O 13”, is nog steeds niet gevonden. Deze ging in juni 1940 in de Noordzee ten onder. 
– www.ad.nl, 14-12-2013: 
… … Zorgen over oorlogsgraf onderzeeër O-16. 
Een Nederlandse onderzeeboot die tijdens de Tweede Wereldoorlog zonk voor de kust van Maleisië is mogelijk door bergers aangetast. De boot, de O-16, is een oorlogsgraf en de laatste rustplaats van tientallen opvarenden. Op de plek van het wrak is een kraanvaartuig gezien met aan op het dek een grote hoeveelheid roestig oud ijzer. 
Het ministerie van Defensie kan niet bevestigen of de boot of delen van het vaartuig daadwerkelijk zijn geborgen. Een woordvoerster spreekt wel van een ‘zeer verontrustende melding’, met name voor de nabestaanden van de omgekomen opvarenden. Defensie bevestigt dat de positie van het wrak van de Nederlandse onderzeeër overeenkomt met de plek waar het mogelijke bergingsvaartuig is gezien. Het ministerie is daarover ingelicht door derden. 
De Hr. Ms. O-16 liep op 15 december 1941 op een mijn, waardoor de onderzeeër zonk. In de dagen daarvoor had de Nederlandse boot meerdere Japanse schepen getorpedeerd. De oorlog met Japan was toen nog maar een paar dagen oud. Van de opvarenden van de onderzeeër overleefde slechts één man: bootsman Cor de Wolf. De 41 andere zeelieden kwamen om het leven, onder wie commandant Anton Bussemaker. De O-16 werd in 1995 teruggevonden. 
In Australië ontstond afgelopen week ophef toen bleek dat commerciële bergers het oorlogschip HMAS Perth ernstig hebben beschadigd. De bergers waren waarschijnlijk uit op het metaal van het schip. Het Australische schip werd in 1942 tot zinken gebracht in de oorlog met Japan. Het is de laatste rustplaats van meer dan 350 opvarenden en ligt in de Indonesische wateren. … … 
Weliswaar niet met een dirèct commercieel oogmerk, maar in feite doen wij Nederlanders precies hetzelfde.

Artikelen: 
– Koninklijke Marine, 100 jaar onderzeeboten: Onderzeeboten100Jaar.pdf. 
– Tewaterlating, Het Schip: 169-HS.pdf. 
– Overdracht, Schip en Werf: 169-S&W.pdf. 
– Nabestaanden gedenken de vondst van de “K XVI”, Noordhollands Dagblad: 169-NHD.pdf. 

Bronnen:
– Artikelen hierboven. 
– Archief Piet Holswilder.