Bouwnummer RDM-142, s.s. “Nieuw Zeeland”, 1928, passagiers-vrachtschip.
Foto boven: Het passagiers-vrachtschip s.s. “Nieuw Zeeland” (1928) van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij.
Scheepswerf: RDM.
Opdrachtgever: Koninklijke Paketvaart Maatschappij, Amsterdam.
Tonnage: 10906 brt, 6729 nrt, 9570 dwt, 18140 twvp. In 1938: 11069 brt, 6809 nrt, 6510 dwt.
Hoofdafmetingen: L = 164,58 m, B = 19,05 m, H = 9,87 m.
Voortstuwing: 4 Zoelly stoomturbines op 2 assen, 2 schroeven, 7500 apk, snelheid 15 kn.
In 1935: Parsons stoomturbines op 2 assen, 2 schroeven, 8200 apk. snelheid 15 kn. Machinebouwer: Maatschappij Fijenoord N.V., Rotterdam.
Verdere gegevens: Roepletters TDWC, in 1933 PKFR.
Passagiers-vrachtschip met accommodatie voor 123 eerste en 50 derde klasse passagiers.
In 1930 werd het promenade dek verlengd en nam accommodatie toe tot 155 eerste en 50 derde klasse passagiers.
In 1933 accommodatie voor 151 eerste klas passagiers, 2 luxe hutten à 2 couchettes en 788 dekpassagiers, 199 bemanningsleden.
De “Nieuw Zeeland”, een oude bekende en hoe deze ten onder ging.
Velen zullen zich dit in het jaar 1928 door ons afgeleverde schip nog wel herinneren. Het was toen een gelukkige tijd, de bouw van dit schip verliep vlot en vol trots zagen wij allen het voor dien tijd grootste en fraaie passagiersschip van de werf vertrekken. Helaas, ook dit schip is in dezen oorlog ten onder gegaan. Het hierna uit het “Dagblad Scheepvaart” volgende zakelijke verslag, vermeldt niet wat onze zeelieden in die 28 minuten hebben doorgemaakt, doch men kan zich dit voorstellen.
Het s.s. “Nieuw Zeeland” van de Koninklijke Paketvaart Mij, was bestemd voor de Singapore-Australië Lijn. De “Nieuw Zeeland” was het eenige der groote schepen van de K.P.M., dat gedurende den tweeden wereldoorlog verloren ging. Dit schip voer sinds 15 Augustus 1940 in charter van het Britsche Ministery of War Transport. In Juli 1942 werd de “Nieuw Zeeland”, evenals de overige schepen, door de Nederlandsche regeering gevorderd, doch het vaartuig bleef varen als troepentransportschip. In November van dat jaar was dit stoomschip één der vele Nederlandsche schepen dat troepen vervoerde voor de eerste groote gecombineerde operatie der Geallieerden: de landing in Noord Afrika. Op 10 November 1942 nadat de “Nieuw Zeeland” te Arzeu troepen had gedebarkeerd, kreeg de gezagvoerder, kapitein K.U. Noordenbos, opdracht om zonder escorte en onverwijld naar Gibraltar te vertrekken. Des avonds om 23.30 uur werd er van de reede van Arzeu vertrokken. Omdat er geen escorteschepen beschikbaar waren, had men alle mogelijke voorzorgsmaatregelen getroffen.
Alle kanonnen waren bemand, de uitkijk in het kraaiennest was bezet en bovendien nog een extra uitkijk op de bovenbrug geplaatst. Ook de stuurlieden liepen dubbele wacht en er was speciaal order gegeven om uit te kijken naar vijandelijke onderzeebooten die in het gebied der invasie in grooten getale opereerden. Gedurende de nachtelijke uren werd niet gezigzagd, doch voordat de dageraad begon te gloren, werd hiermede een aanvang gemaakt. Teneinde de gevaarlijke zone zoo snel mogelijk te doorloopen, draaiden de machines boven het maximum en niet een 16 mijls vaart zette de “Nieuw Zeeland” koers naar Gibraltar. Er waren enkele vliegtuigen beschikbaar die op korteren of langeren afstand het schip beveiligden. In de ochtenduren van 11 November werd het vaartuig om 11.42 uur plotseling, zonder dat één der opvarenden de bellenbaan van een torpedo of de periscoop van een onderzeeboot had waargenomen, door een torpedo getroffen en onmiddellijk daarop volgde een hevige ontploffing, die weldra nog werd gevolgd door een tweede: de “Nieuw Zeeland” was in de machinekamer getroffen. Er brak brand uit en dichte wolken stoom en rook kwamen onmiddellijk naar boven. Het bestek was toen 35 gr. 37 min. N.B. en 3 gr. 58 min. W.L. Dit werd direct aan den marconist doorgegeven die het uitzond. Doordat echter tengevolge van de explosie de stroom was uigevallen, moest er met den noodzender worden geseind. De schade, die tengevolge van de explosie was veroorzaakt, was zeer ernstig, de machinekamer was onbereikbaar en zoowel de machinekamer als ruim 4 maakten snel water. De sloepen 14 en 16 waren ernstig beschadigd en onbruikbaar en een van de matrozen, die daar juist werkzaamheden verrichtte, werd vermist. De “Nieuw Zeeland” was niet meer te redden. Het sein met de stoomfluit om het schip te verlaten, werd gegeven en op last van den gezagvoerder werden de sloepen gestreken. In totaal werden 14 booten gevierd, doch één hiervan was tengevolge van de beschadigingen onbruikbaar. Nadat de gezagvoerder zich had overtuigd dat er geen levende wezens meer aan boord waren, gaf hij opdracht aan den marconist om het bericht uit te zenden, dat het schip werd verlaten en zich in zinkenden toestand bevond. De gezagvoerder was de laatste, die het schip verliet, in een juist buiten boord gedraaide binnensloep. Nauwelijks was deze echter op enkele meters van het zinkende schip, of de “Nieuw Zeeland” verdween plotseling om 12.13 uur over het achterschip in de diepte. De sloepen met overlevenden bleven bij elkaar. Op het moment van de torpedeering bevond er zich juist een Hudson machine in de nabijheid en deze seinde: “Help is coming”. Na enkele uren naderde de eerste Britsche torpedobootjager, weldra gevolgd door nog twee anderen. Deze namen de overlevenden aan boord: de opvarenden werden over de beide jagers verdeeld, terwijl de inzittenden van de laatste sloep aan boord van een te hulp snellend Nederlandsch oorlogsschip werden genomen. Ondanks het feit, dat de “Nieuw Zeeland” betrekkelijk snel in de diepte verdween – er verliepen slechts 28 minuten tussen het torpederen en het zinken van het schip – kwamen er slechts 15 van de 270 opvarenden om het leven en wel tengevolge van de explosie in de machinekamer.
Historie:
In december 1926 bouwopdracht, op 5 januari 1928 tewaterlating en op 11 april 1928 proefvaart en oplevering.
In 1928 was dit het grootste schip, dat ooit in Rotterdam was gebouwd. Het schip vertrok op 18 april naar Nederlands Indië en werd daar in juni 1928 in dienst gesteld op de Singapore – Australië lijn. Van april 1928 tot 1942 heeft ze als s.s. “Nieuw Zeeland” gevaren voor N.V. Koninklijke Paketvaart Maatschappij, Amsterdam. Haar thuishaven was Batavia.
In 1930 werd het promonade dek velengd en de passagiers-accommodatie uitgebreid.
In december 1935 werden bij de Koninklijke Maatschappij “De Schelde” in Vlissingen nieuwe Parsons turbines ingebouwd. Op 6 januari 1936 vond de technische proefvaart plaats.
Van 15 augustus 1940 tot 2 juli 1942 voer ze in charter bij het British Ministry of War Transport. Het schip werd ingericht als troepentransportschip en daartoe verbouwd in Singapore van 15 augustus tot 15 september 1940.
Ze vertrok 17 september 1940 voor haar eerste reis en doorstond Duitse en Italiaanse luchtaanvallen van en naar Kreta in mei 1941.
Op 2 juli 1942 werd het schip gevorderd door het Nederlandse regering in Londen.
Op 11 november 1942 – op de reis als geallieerd troepentransportschip van Arzeu (bij Algiers, waar troepen werden geland tijdens de geallieerde operatie “Torch” in Noord Afrika) naar Gibraltar – werd de “Nieuw Zeeland” op 80 mijl van Gibraltar om 12:42 uur in de Middellandse Zee door de Duitse onderzeeboot “U 380” (cdt. Josef Röther) getorpedeerd. Het schip zonk binnen een half uur (om 13:10 uur) op positie 35°57′ NB en 03°58′ WL, waarbij – ten gevolge van de explosie in de machinekamer – 15 van de 270 opvarenden om het leven kwamen. De overlevenden werden opgepikt door Hr. Ms. “Isaac Sweers” (G 83) en HMS “Porcupine” (G 93) en werden in Gibraltar aan land gebracht.
De “Nieuw Zeeland” was het enige grote schip van de KPM dat gedurende de Tweede Wereldoorlog verloren ging.
Citaten:
– www.kombuispraat.com, 03-05-2010, Akwanaut:
… … KPM, Beknopt Jaarverslag over de Jaren 1940 – 1945.
Onze groote schepen, met uitzondering van het s.s. “Nieuw Zeeland” dat in de Middellandse Zee ten onder ging, bleven gelukkig gespaard.
Amsterdam, 24 Juni 1946. … …
– www.kombuispraat.com, 24-04-2011, Averheijden:
… … Veel ongerief gaf het bijvoorbeeld dat met de turbines van de “Nieuw Zeeland” voortdurend moeilijkheden werden ondervonden, zodat men het schip tenslotte naar Vlissingen zond om het door “De Schelde” van nieuwe turbines te laten voorzien. … …
– www.wrecksite.eu, Allen Tony, 23-12-2007:
… … “Nieuw Zeeland” SS was a Dutch Cargo Steamer of 11,069 tons built in 1928. On the 11th November 1942 when on route from the UK for FRENCH NORTH AFRICA in ballast she was torpedoed by German submarine “U 380” and sunk. 15 persons lost from a total of 256. … …
Artikelen:
– De “Nieuw Zeeland”, een oude bekende en hoe deze ten onder ging, personeelsblad “De Wekker”, maart 1947.
– De “Nieuw Zeeland”, een oude bekende en hoe deze ten onder ging, personeelsblad “De Wekker”, maart 1962.
– Verhalen van vroeger, bedrijfsblad “Nieuws van de RDM”, maart 1968.
Bronnen:
– Artikelen hierboven.
– Uboat
– Kombuispraat
– Wrecksite